Najszybszy człowiek świata, który spopularyzował prawo Murphy’ego

źródło zdjęcia: https://www.sporcle.com/blog/2021/01/what-is-murphys-law/

Kim był John Paul Stapp? Na pewno legendą! Ten pułkownik armii Stanów Zjednoczonych, chirurg lotniczy, lekarz i biofizyk okazał się także pionierem testów zderzeniowych na manekinach i najszybszym w swoim czasie człowiekiem na Ziemi. Przeczytaj i dowiedz się więcej o człowieku, który przeprowadzał testy zderzeniowe na sobie samym!

“Wszystko, co może pójść nie tak, pójdzie nie tak”. Tą zasadą, znaną jako prawo Murphy’ego, kierował się, przeprowadzając najbardziej ryzykowne crash testy… na samym sobie. Chociaż życie Johna Paula Stappa (1910-1999) to gotowy materiał na scenariusz filmowy, a jego dokonania były kluczowe dla rozwoju lotnictwa i motoryzacji oraz bezpieczeństwa w tych dziedzinach, na próżno szukać o nim informacji na polskich stronach internetowych. Dział naukowy fotelik.info postanowił przybliżyć szerszej publiczności tę fascynującą postać i pokazać jej osiągnięcia i zasługi – również dla rozwoju biomechaniki zderzeń i bezpieczeństwa w samochodzie.

Ile wytrzyma pilot?

John Paul Stapp szybko piął się po szczeblach nauki. Jako młody chłopak uzyskał tytuł licencjata, a następnie magistra i doktora. W 1944 roku, w wieku 33 lat, wstąpił do Sił Powietrznych Armii Stanów Zjednoczonych. W tym samym roku uzyskał kwalifikacje chirurga lotniczego. W 1946 roku został przydzielony do Laboratorium Medycznego Lotnictwa w Wright Field jako oficer projektu i konsultant medyczny w Oddziale Biofizyki.

Po II wojnie światowej bardzo wzrosło zainteresowanie tematem przeciążeń działających na człowieka poruszającego się z dużą prędkością. Zagadnienia te pozostawały w polu zainteresowania głównie wojska, ponieważ chciano wiedzieć, jakie przeciążenia wytrzymają piloci. Informacje te były na wagę złota podczas projektowania samolotów.

W ten sposób powstał projekt MX 981, którego kierownikiem został właśnie John Paul Stapp. Aby móc mierzyć przeciążenia, wybudowano półmilowy (nieco ponad 800 metrów) tor, przypominający kolejowy, na którym umieszczono wózek rakietowy. Wózek na torze miał być rozpędzany do zawrotnych prędkości, a następnie hamowany z dużą siłą. Pierwsze eksperymenty były przeprowadzane z udziałem manekina, którego nazwano Oskar Ośmiooki.

Na zdjęciach: Z lewej – manekin Oskar Ośmiooki na siedzeniu wózka. Z prawej – nieudany eksperyment. Podczas jednego z badań pasy uprzęży, którymi był przypięty manekin, nie zadziałały poprawnie i Oskar został wystrzelony na odległość… około 220 metrów! Pokazuje to ogrom siły, która przy takich prędkościach działa na obiekt
źródło zdjęcia: https://www.researchgate.net/figure/Hooray-for-physics-Oscar-Eightball-before-and-in-situ_fig3_265032104

Ochotnik John Paul Stapp

Pod koniec 1947 roku, kiedy wózek testowy został już odpowiednio skalibrowany, zaczęto przeprowadzać próby na ochotnikach. Pierwszym śmiałkiem był nie kto inny, jak John Paul Stapp.

Obowiązywało wówczas prawo mówiące, że jeżeli naukowiec chce przeprowadzić jakiś eksperyment z udziałem ludzi, to powinien sam się do niego zgłosić. Do 8 czerwca 1951 roku odbyły się 74 jazdy z ludźmi na torze, z czego 19 z badanymi w pozycji tyłem do kierunku ruchu i 55 w pozycji przodem do kierunku ruchu.

Stapp wziął udział w wielu z tych jazd. Wskutek eksperymentów niejednokrotnie doznawał obrażeń: miał złamane kończyny i żebra, otarcia, obicia. Podczas jednej z prób nawet chwilowo stracił wzrok! Na szczęście odzyskał prawidłowe widzenie po 10 minutach. Podczas swojej najbardziej znanej próby Stapp rozpędził się do prędkości 1017 km/h!
Ten niezwykle odważny człowiek, podejmujący tyle razy skrajne ryzyko, zmarł śmiercią naturalną w swoim domu w wieku 89 lat.

Obejrzyj poniższe WIDEO z archiwalnym nagraniem eksperymentów przeprowadzanych przez zespół Stappa. Na początku zobaczysz jedną z nieudanych prób z Ośmiookim Oskarem, a w późniejszych minutach – przygotowania i najsłynniejszą jazdę Johna Paula Stappa z prędkością 1017 km/h.

Ironiczny paradoks Stappa

John Paul Stapp uznawany jest za popularyzatora zasady znanej jako prawo Murphy’ego, a także autora ostatecznej formy tego prawa: “Wszystko, co może pójść nie tak, pójdzie nie tak”.

Naszemu bohaterowi przypisuje się również stworzenie prawa Stappa (zwanego inaczej ironicznym paradoksem Stappa). Podczas pracy nad projektem MX 981 stwierdził on: “Powszechna zdolność do nieudolności sprawia, że ​​każde ludzkie osiągnięcie jest niesamowitym cudem”.

Dzięki eksperymentom prowadzonym pod kierownictwem Stappa brytyjskie Królewskie Siły Powietrzne zaczęły instalować siedzenia dla załogi skierowane tyłem do kierunku… lotu, ponieważ wykazano, że są one bezpieczniejsze.

W ostatnich latach życia John Paul Stapp był prezesem Instytutu Badawczego Nowego Meksyku z siedzibą w Alamogordo w stanie Nowy Meksyk, a także przewodniczącym corocznej konferencji Stapp Car Crash Conference. Ponadto był przewodniczącym Fundacji Stapp, która funduje stypendia dla studentów inżynierii motoryzacyjnej.

John Paul Stapp w 1991 roku został odznaczony Narodowym Medalem Techniki za badania nad “wpływem siły mechanicznej na żywe tkanki, prowadzące do rozwoju bezpieczeństwa w technologii ochrony przed zderzeniami”. Trzynaście lat po śmierci, w 2012 roku, została ufundowana nagroda Air Force Space and Missile Pioneers. Honoruje ona osoby, które odegrały znaczącą rolę w historii programów kosmicznych i rakietowych Amerykańskich Sił Powietrznych.

Artykuł powstał we współpracy z inżynierem Jakubem Nosalskim z działu naukowego fotelik.info

John Paul Stapp podczas bicia rekordu prędkości. Zdjęcia z prawej pokazują go w poszczególnych fazach ruchu wózka: od startu, przez nabieranie prędkości, po hamowanie

Źródła zdjęć z kolażu:

1. https://www.whiteeagleaerospace.com/taking-one-team/;
2. https://archive.thepocketlab.com/educators/lesson/how-does-accelerometer-work-physics-probeware;
3. https://www.google.pl/imgres?imgurl=http%3A%2F%2Fwww.ejectionsite.com%2Fstapp%2F3.jpg&imgrefurl=http%3A%2F%2Fwww.ejectionsite.com%2Fstapp.htm&tbnid=ilcIJPRbLLZbnM&vet=12ahUKEwjS7q-g1-_1AhWMOuwKHR68B0gQMyhcegUIARCZAQ..i&docid=KdFrAkFfAqgAJM&w=750&h=599&q=john%20paul%20stapp&hl=pl&ved=2ahUKEwjS7q-g1-_1AhWMOuwKHR68B0gQMyhcegUIARCZAQ