Piłeś – nie jedź, jedziesz – nie pij. Wypadki drogowe pod wpływem alkoholu

źródło zdjęcia: pixabay

Sposób prowadzenia pojazdów oraz poruszania się pieszych po drodze, a także stosowanie się do przepisów wszystkich uczestników ruchu drogowego wciąż jest obszarem, który zapewnia policji stałe zajęcie! Od niepamiętnych czasów duży wkład w liczbę wypadków na polskich drogach, a także liczbę rannych i zabitych mają osoby pod wpływem alkoholu. Budzi to zdumienie i sprzeciw. Jednak pewnie każdy z nas choć raz usłyszał podczas spotkania towarzyskiego czyjeś słowa: “Lufkę mogę wypić, nic nie będzie”. Można to uznać za bezmyślność, nonszalancję, a także brak świadomości albo poczucia odpowiedzialności społecznej.

Nasze zachowania na drodze odwzorowują coroczne raporty Komendy Głównej Policji – najświeższy za rok 2020. W raporcie znalazł się rozdział poświęcony nietrzeźwym uczestnikom ruchu drogowego, i na tym aspekcie skupimy w tym artykule.

Jak działa alkohol?

Już śladowe ilości alkoholu pogarszają zdolność do szybkich reakcji człowieka, a na drodze ma to szczególne znaczenie. Być może będzie trzeba gwałtownie zahamować, aby nie uderzyć w inny samochód, lub ominąć pieszego, który niespodziewanie wchodzi na jezdnię w nieoznaczonym miejscu. Tymczasem pierwsze objawy po spożyciu alkoholu zakłócają nasze funkcje poznawcze, czyli:

– logiczne myślenie,
– koncentrację uwagi,
– odbiór bodźców wzrokowych i słuchowych,
– ocenę odległości od przedmiotów.

Przeciętny czas reakcji na bodziec u trzeźwego człowieka to ok. 0,2–0,5 sekundy. To czas, który mija pomiędzy bodźcem a reakcją – np. między zauważeniem człowieka przed maską samochodu a wciśnięciem hamulca. Warto sobie uświadomić, że przy prędkości 50 km/h w jedną sekundę przejeżdżamy prawie 14 metrów! Czas reakcji wydłuża się po każdej następnej dawce alkoholu. Oszacowano, że przeciętnie przy stężeniu alkoholu we krwi o wartości 0,5 promila czas reakcji wydłuża się o jedną trzecią, czyli u części osób będzie to więcej, a u części – mniej. Wzrost stężenia alkoholu we krwi wpływa na utrzymanie koncentracji, np. kierowcy ciężej się utrzymać na swoim pasie ruchu czy dostosować prędkość do warunków na drodze oraz zwracać uwagę na zmieniającą się sygnalizację świetlną i drogową. Może się tak dziać w wyniku zaburzeń widzenia, ponieważ pod wpływem alkoholu obraz staje się zamazany i może dojść do zmniejszenia zakresu pola widzenia. Co istotne, mogą także wystąpić zaburzenia postrzegania kolorów.

Jaka jest dozwolona ilość alkoholu w ludzkim organizmie?

Aby nie narazić się policji i obowiązującym przepisom prawa, prowadząc pojazd można mieć w wydychanym powietrzu maksymalnie 0,1 mg/l w czyli 0,2 promila alkoholu we krwi. To dla niektórych bardzo niewielka ilość. Przyjmuje się, że już wypicie jednego piwa lub 50 ml wódki prowadzi do stężenia 0,25 promila we krwi. A co pokazują statystyki?

Dane statystyczne w raporcie za 2021 rok

Raport Komendy Głównej Policji za 2021 rok wykazał, że użytkownicy dróg, tj. kierujący, piesi, pasażerowie, będący pod wpływem alkoholu brali udział w 2488 wypadkach drogowych (10,9 proc. ogółu wypadków) a śmierć poniosło 331 osób (14,7 proc. ogółu zabitych), natomiast 2805 osób odniosło obrażenia (10,6 proc. ogółu rannych). W porównaniu z rokiem 2020 liczba ta zmalała o 52 (-2,0 proc.), przy jednoczesnym wzroście liczby osób zabitych o 4 (+1,2 proc.) i osób rannych o 82 (+3,0 proc.). Na przestrzeni lat 2012-2021 odnotowano tendencję spadkową, co daje nadzieję na lata następne.

Jak widać w poniższej tabeli, najwięcej wypadków zdarzyło się w województwie mazowieckim – 272, nieco mniej w województwie małopolskim – 254, na trzecim miejscu w województwie łódzkim – 243 wypadki. Najwięcej rannych odnotowano w województwie łódzkim – 297 osób, następnie w województwie małopolskim – 285 a na trzecim miejscu w mazowieckim 284 osoby.Najwięcej osób zginęło w województwie mazowieckim – 64, i po 25 osób w województwach dolnośląskim i wielkopolskim.

Łatwo zauważyć, że województwa: mazowieckie, łódzkie i małopolskie znajdują się w niechlubnej czołówce pod względem największej liczby wypadków i rannych będących po spożyciu alkoholu, przy czym tylko na Mazowszu przekłada się to również na największą liczbę osób, które straciły życie w ich wyniku.

Które miesiące, dni tygodnia i pory dnia sprzyjają największej liczbie wypadków?

Kierowcy będący pod działaniem alkoholu spowodowali najwięcej wypadków w czerwcu – 212 (13,2 proc.) i w lipcu – 206 (12,9 proc.). Najwięcej wypadków ze skutkiem śmiertelnym było w lipcu – 30 (14,2 proc.) i w październiku – 29 (13,7 proc.).

Najwięcej osób biorących udział w wypadkach i będących pod wpływem alkoholu odnotowywano w ostatnich dniach tygodnia: odpowiednio w soboty (20,3 proc.), niedziele (18,2 proc.) i piątki. Bez wątpienia wpływ na to ma fakt, że rozpoczynający się w piątek weekend sprzyja spotkaniom towarzyskim, podczas których spożywany jest alkohol, a to przekłada się na zwiększoną liczbę uczestników ruchu pod jego wpływem.

Liczba wypadków przełożyła się jednocześnie na liczbę rannych. Najwięcej rannych było w sobotę – 574, następnie w niedzielę – 545 , i w piątek – 400 osób. Pod względem liczby zabitych było podobnie: odpowiednio sobota – 72 osoby, i niedziela – 62 osoby, odstępstwem jest czwartek – na trzecim miejscu, z liczbą 18 osób.

W ciągu doby kulminacyjny okazał się przedział godzinowy pomiędzy 16.00 a 22.00, w którym osoby pod działaniem alkoholu uczestniczyły w 1114 wypadkach, co stanowi 44,8 proc. wszystkich wypadków z ich udziałem. Zginęło w tym przedziale czasowym 138 osób (41,7 proc.), a rannych zostało 1220 osób (43,5 proc.). Rozkład godzinowy wypadków z ich udziałem przekłada się na ogólną tendencję ich występowania.

Którzy uczestnicy ruchu drogowego powodowali największą liczbę wypadków?

W 2021 roku uczestnicy ruchu będący pod działaniem alkoholu spowodowali 1920 wypadków (8,4 proc. ogółu), w których zginęło 257 osób (11,4 proc.), a ranne zostały 2203 osoby (8,3 proc.). Najliczniejszą grupę sprawców wypadków stanowili kierujący pojazdami. Z ich winy doszło do 1 602 wypadków, w których zginęło 212 osób, a rannych zostało 1917 osób. W odniesieniu do ogólnej liczby wypadków spowodowanych przez kierujących osoby będące pod wpływem alkoholu stanowili 7,8 proc. (w porównaniu do 2020 roku nastąpił spadek) liczby wypadków spowodowanych przez kierujących pojazdami o 54 (-3,3 proc.) i liczby osób zabitych o 4 (-1,9 proc.) oraz wzrost liczby osób rannych o 70 (+3,8 proc.). W grupie kierujących będących pod działaniem alkoholu największe zagrożenie bezpieczeństwa stanowili kierujący samochodami osobowymi, którzy spowodowali 1066 wypadków (66,5 proc. ogółu wypadków spowodowanych przez kierujących pod wpływem alkoholu). Wskaźnik ten jest wyższy niż w roku ubiegłym.

W wypadkach zawinionych przez kierujących samochodami osobowymi zginęło 165 osób, tj. 77,8 proc. śmiertelnych ofiar zdarzeń spowodowanych przez kierujących pod działaniem alkoholu (2020 rok – 75,5 proc.), a ranne w tych wypadkach zostały 1374 osoby, tj. 71,7 proc. (2020 rok – 68,3 proc.).

Kolejną grupą stwarzającą zagrożenie na drodze byli rowerzyści pod wpływem alkoholu. Spowodowali oni 180 wypadków (11,2 proc.), w których zginęło 14 osób (6,6 proc.), a 168 osób zostało rannych (8,8 proc.). Na trzecim miejscu uplasowali się motocykliści – spowodowali 99 wypadków z 95 osobami rannymi i 17 zabitymi.

Główne przyczyny wypadków w Polsce w 2021 roku
Raport policji opisał główne przyczyny wypadków i były to:

1. niedostosowanie prędkości do warunków ruchu,
2. nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu,
3. nieprawidłowe wymijanie.

Osoby w przedziale wiekowym 25-39 lat głównymi sprawcami wypadków

Na podstawie analizy struktury wiekowej kierujących pojazdami, będących pod wpływem alkoholu, wskazano grupę w przedziale wiekowym 25-39 lat jako tę, która spowodowała najwięcej wypadków – 725. Ponadto odnotowano 876 rannych i 90 osób zabitych.

Wzrost liczby osób pod wpływem alkoholu w 2021 roku

W 2021 roku, w porównaniu z rokiem 2020, nastąpił wzrost o 2951 kierowców, którzy prowadzili po użyciu oraz w stanie nietrzeźwości. Być może miała na to wpływ większa o 1 mln 572 tys. 503 liczba kontroli trzeźwości.

Jak pokazuje poniższa tabela, najwięcej osób po użyciu alkoholu odnotowano w województwie śląskim, następnie dolnośląskim i kujawsko-pomorskim. Stan nietrzeźwości dominował odpowiednio w województwach: śląskim, następnie dolnośląskim i lubelskim, co przełożyło się również na sumę danych na tle wszystkich województw.

Nietrzeźwi piesi a wypadki śmiertelne

Nietrzeźwi piesi spowodowali 295 wypadków, w których zginęło 40 osób, głównie z powodu nieostrożnego wejścia na jezdnię – 18 wypadków (z 45,0 proc. ogółu wypadków ze skutkiem śmiertelnym spowodowanych przez nietrzeźwych pieszych) oraz stania lub leżenia na jezdni – 10 wypadków (z 25,0 proc.), a 260 osób zostało rannych. W porównaniu do roku 2020 nastąpił spadek liczby wypadków spowodowanych przez tę grupę uczestników ruchu o 46 (-13,5 proc.). Co czwarty pieszy, który spowodował wypadek w 2021 roku, był pod wpływem alkoholu. Poglądowo, liczba zdarzeń, do powstania których przyczynili się nietrzeźwi piesi w 2012 roku, stanowiła 2,7 proc. wszystkich wypadków, w 2016 roku było to 1,4 proc., w 2020 roku
liczba ta wzrosła do 1,5 roku , a w 2021 roku nieznacznie wzrosła do 1,3 proc..

Głównymi przyczynami wypadków spowodowanych przez pieszych, będących pod działaniem alkoholu były:
-nieostrożne wejście na jezdnię przed jadącym pojazdem – 160 wypadków (54,2 proc. -wszystkich zdarzeń spowodowanych przez pieszych będących po alkoholu),
-przekraczanie jezdni w miejscu niedozwolonym – 40 wypadków (13,6 proc.),
-leżenie, siedzenie na jezdni – 30 wypadków (10,2 proc.).

Piesi spożywający alkohol najczęściej powodowali wypadki w okresie jesienno-zimowym, co potwierdza ogólną tendencję wypadków powodowanych przez tę grupę. Najwięcej wypadków było w grudniu (13,6 proc.) oraz w listopadzie (12,9 proc.). Najwięcej osób zginęło w styczniu, wrześniu i październiku – po 5 (12,5 proc. ogółu).